چطور انواع گیاهان را به روش درست قلمه بزنیم؟
چطور انواع گیاهان را به روش درست قلمه بزنیم؟ قلمه زدن یکی از روش های تکثیر غیرجنسی گیاهان است. در این روش قسمتی از اندام گیاه مانند ساقه، ریشه، برگ یا جوانه از گیاه مادر جدا شده و به منظور تکثیر در بستر کاشت مناسب کاشته می شود.
قلمه علفی، قلمه چوب نرم، قلمه نیمه خشبی، قلمه خشبی، قلمه برگ و قلمه جوانه برگ از انواع روش های قلمه زدن گیاهان است.
فهرست مطالب این صفحه
روشهای قلمه زدن گیاهان
قلمه بخشی از ساقه، برگ یا ریشه گیاه است که از گیاه مادری جدا شده و در شرایط مناسب برای ریشه زایی قرار می گیرد. این روش تکثیر یکی از مهم ترین و رایج ترین روش های تکثیر غیرجنسی گیاهان است.
قلمه ها خصوصیات ژنتیکی گیاه مادر را حفظ می کنند بنابراین برای انواع گیاهان مانند گل های زینتی و درختان میوه که اصلاح ژنتیکی شده اند بسیار مفید است.
بنابراین امکان قلمه زدن نیز به ارث می‌رسد. ارقام مختلف گل رز، ژربرا، آنتریوم و انواع درختان میوه از مهم ترین گیاهانی هستند که قلمه زدن باعث حفظ و گسترش خصوصیات ژنتیکی گیاه مادر می شود.
روش های مختلف قلمه زدن گیاهان برای گیاهانی که بذر تولید نمی کنند و یا تکثیر آنها توسط بذر بسیار مشکل و زمان بر است بسیار مفید است در زیر به توضیح هر یک می پردازیم.
انواع روش های قلمه زدن
قلمه ها را می توان به صورت قلمه ساقه خشبی (چوبی)، قلمه ساقه نیمه خشبی و علفی (سبز)، قلمه برگ، قلمه جوانه برگ و قلمه ریشه تهیه کرد. در این بین قلمه های ساقه انواع مختلفی دارد و رایج ترین نوع قلمه است.
در این روش قسمتی از ساقه که دارای جوانه جانبی یا انتهایی است از گیاه مادری جدا می شود و در محیطی مناسب برای ریشه زایی قرار می گیرد.
قلمه ساقه پس از ریشه زایی به بستر کاشت مناسب منتقل شده و در محل اصلی کاشته می شود روش های مختلف برش گیاهان به شرح زیر است.
بیشتر بخوانید: گیاهان آپارتمانی مناسب آشپزخانه
1.قلمه چوب سخت (خشبی)
قلمه های چوب سخت بیشتر در درختان برگریز مانند یاس، انار، انجیر، انگور و توت استفاده می شود بهترین زمان برای انجام این نوع قلمه، زمستان و همزمان با خواب گیاه است. از قلمه های ساقه چوب سخت برای درختان سوزنی برگ مانند درختان نوش، نوئل و سرخدار نیز استفاده می شود.
این قلمه در اواخر پاییز تا اواخر زمستان برداشته می شود در روش برش چوبی، قلمه ها را از شاخه های سال جاری یا شاخه های دو تا سه ساله که رسیده و چوب آن ها سفت می شود می گیرند. مناسب ترین طول برش در این روش معمولاً 10 تا 25 سانتی متر است.
2. قلمه چوب نیمه‌سخت (نیمه‌خشبی)
قلمه نیمه خشبی یکی دیگر از انواع روشهای قلمه زدن است و غالبا در درختان همیشه سبز پهن برگ مانند شمشاد، زیتون، کاملیا، آزالیا، برگ نو و برخی درختان خزان کننده مثل انواع مرکبات استفاده می‌شود.
این نوع قلمه را می توان در هر زمانی از سال انجام داد اما توصیه می شود در اواخر بهار (بعد از پایان رشد سریع گیاهان) بیشتر مصرف شود. مناسب ترین طول قلمه در این روش 7 تا 14 سانتی متر است به طوری که در انتها مقداری از برگ های گیاه حفظ می شود.
3. قلمه های چوب نرم
قلمه های چوب نرم (ساقه) از شاخه های نرم و آبدار در حال رشد بهاره درختان همیشه سبز چوبی مانند یاس زرد، ماگنولیا، اسپیرا، مورد، پیراکانتا و افرا گرفته می شود.
مناسب ترین طول قلمه در این روش 8 تا 12 سانتی متر است و برای ریشه زایی بهتر باید برگ های پایینی گیاه را جدا کرد. در این روش معمولاً از مه پاشی برای ریشه زدن قلمه ها و جلوگیری از پژمردگی برگ ها استفاده می شود.
بیشتر بخوانید: صفر تا صد تهیه خاک گلدان در منزل | تهیه خاک گلدان
4. قلمه علفی
قلمه های علفی از ساقه های گوشتی و آبدار گیاهان علفی مانند گل حسن یوسف، شمعدانی، داوودی و میخک گرفته می شود. طول قلمه در این روش 7 تا 10 سانتی متر است و با کمک روش مه پاشی به ریشه زایی گیاه کمک می شود.
لازم به ذکر است که در انواع روش های برش ممکن است گیاهانی وجود داشته باشند که از برش شیره تراوش کنند، در این صورت لازم است قلمه را چند ساعت در محیط خشک نگه دارید تا زخم (بریده) خشک شود و سپس به محیط زیست.
5.قلمه برگ
در قلمه برگ، تیغه برگ را گاهی همراه با دمبرگ و گاهی به تنهایی می گیرند در این روش سرعت تکثیر گیاه زیاد است و از هر گیاه مادری تعداد بیشتری بدست می آید. سنسوریا، بگونیا رکس، پپرومیا، کراسولا و بنفشه آفریقایی از مهم ترین گیاهانی هستند که از این طریق تکثیر می شوند.
6. قلمه جوانه برگ
از این روش قلمه زدن زمانی استفاده می شود که برگ ها توانایی تولید ریشه را داشته باشند اما نتوانند شاخساره تولید کنند. بنابراین این نوع قلمه شامل برگ، دمبرگ و قسمتی از ساقه و جوانه در پایین دمبرگ است. گیاهانی مانند لیمو، ادریسی (هدرنجیا) و اشکه از این طریق تکثیر می شوند.
7. قلمه های ریشه
این روش قلمه زدن برای گیاهانی است که در ریشه خود جوانه تولید می کنند. با جداسازی و کاشت این جوانه، گیاه افزایش می یابد. بهترین زمان برای قلمه زدن ریشه اواخر پاییز یا اوایل بهار است.
بیشتر بخوانید: زنده نگه داشتن گیاهان آپارتمانی
سخن پایانی:
به طور کلی در انواع روش های قلمه زدن گیاهان، چهار عامل رطوبت، دما، نور و بستر کاشت در ریشه زایی تاثیر دارند. استفاده از برخی عوامل مانند روش مه پاشی، هورمون های ریشه زایی و تنظیم کننده های رشد برای تحریک ریشه زایی مفید است.
